Dönem Sonu Muhasebe
1-Kasa farklarının değerlemesi ve muhasebe kayıtları 2-Değersiz alacaklar 3-Şüpheli alacaklar 4-Alacak-borç senetleri reeskontu 5-Dönem sonu stok sayım farkları 6-Amortisman uygulamalarına ilişkin notlar 7-Vergi ve diğer yasal yükümlülükler karşılıkları: 8-Dönem sonu kapanış işlemleri 9-Maliyet hesaplarının gelir hesaplarına aktarımı 10-Gelir tablosu hesaplarının kapatılması ile - Kasa farklarının değerlemesi ve muhasebe kayıtları Kasa hesabı işletmelerin nakit varlığını gösteren hesaplardan biri olup, yasal defter kayıtları üzerinden, kasa hesabının borcu ile alacağı arasındaki fark "kasa mevcudunu" verir. İşletmede, dönem içinde veya yıl sonu sayımında kasa fazlalığı veya noksanı ortaya çıkmışsa ve bu tutarlar ilgili düzenleyici hesaplara alınmışsa, ilgili fark hesaplarının dönem sonunda kapatılması gerekir. Kasa sayım noksanı Fiili kasa mevcudu, kaydi mevcuttan az ise kasa noksanı söz konusudur. Kasa noksanının, GVK da yeralan "....sermayede vukua gelen eksilmeler zarar addolunmaz." hükmüne göre dönem kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınması mümkün değildir. Kasa noksanlığı halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap "197-Sayım ve Tesellüm Noksanları"dır. Anılan hesap geçici bir hesap olup, kapatılması gerekir. İşleyişi ise şu şekildedir: _____________________31.12.2016 _______________ 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs XX 100 Kasa Hs. XX _____________________ / ________________________ - Kasa noksanlığının nedeni kasa sorumlusu ise; _____________________31.12.2016 ________________ 135 Personelden Alacaklar hs XX 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hs XX _____________________ / ________________________ Kasa noksanlığının nedeni çalınma ise veya neden bilinemiyorsa, hesap şu şekilde kapatılır; _____________________31.12.2016 _________________ 689 Diğer Olağan Dışı Gider ve Zararlar hs XX 197 Sayım ve Tesellüm Noksanları hs XX _____________________ / ________________________ Kasadan para çalınması, normal ticari faaliyet sonucu ortaya çıkan bir zarar olmadığı için, bu şekilde ortaya çıkan kasa noksanlıklarının kanunen kabul edilmeyen gider olarak değerlendirilmesi ve ticari kardan mali kara geçişte, ticari kara ilave edilmesi gerekir. Kasa sayım fazlası Fiili sayım sonucu kasa mevcudunun, yasal kayıtlara göre oluşan mevcuttan fazla olduğunun tespit edilmesi durumunda kasa fazlalığı söz konusudur. Kasa fazlalığı, bilanço aktifinde artışı ifade eder. Kasa fazlalığı halinde, gerekli düzeltici muhasebe kayıtlarında kullanılan hesap "397. Sayım ve Tesellüm Fazlaları"dır. Bu geçici hesabın işleyişi şu şekildedir: _____________________ 31.12.2016 __________________ 100 Kasa Hs XX 397 Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs XX _____________________ / ________________________ - Kasa fazlalığının nedeni bilenmiyorsa yapılması gereken kayıt; _____________________ 31.12.2016 _________________ 100 Sayım ve Tesellüm Fazlaları hs XX 671 Önceki Dönem Gelir ve Karlar hs XX _____________________ / ________________________ VUK 322. md. göre “ kazai bir hükme veya kanaat getirici bir vesikaya göre artık tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacaktır. Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve kayıtlı değerleri ile zarara geçirilerek yok edilirler’’. Kanunun uygulamasında alacağın değersiz sayılması için kazai hükümle kasdedilen mahkeme kararıdır. Kanaat verici vesika ise, mahkeme tarafından verilmiş borçlu hakkındaki gaiplik kararı, icra takibatına ait dosyanın işlemden kaldırıldığını gösteren icra memurluğu yazısı, borçlunun ölümü ve mirasçılarının bulunmadığını kanıtlayan resmi soruşturma belgesi, Ticaret Mahkemesi tarafından borçlu hakkında verilmiş bulunan iflas kararı gibi belgelerdir. Değersiz hale gelen alacaklar, değersiz hale geldikleri yıl kayıtlı değerleri ile zarara geçirilerek yok edilirler. Borçlu ile konkordato anlaşması yapılmış ise konkordato dışı kalan alacak kısmı değersiz alacak addolunur. Avans niteliğindeki bir alacağın değersiz alacak haline gelmesi nedeni ile karşılık yolu ile gider yazılması mümkün değildir. Şüpheli alacaklar VUK 323. md. göre ticari veya zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartı ile ; dava veya icra safhasında bulunan alacaklar; yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen , borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar şüpheli alacak sayılır. Şüpheli hale gelen alacaklar için değerleme gününde tasarruf değerine göre pasifte karşılık ayrılabilir. Teminatlı alacaklarda karşılık, alacağın teminatsız kısmı için ayrılır. Şüpheli hale gelen alacaklar için dönem sonu kayıtları aşağıdaki gibi olacaktır. Alacak şüpheli hale gelmişse; ____________ 31.12.2016 _________________ 128 Şüpheli Alacaklar hs XX 120 Alıcılar hs XX ______________ / _____________________ Alacak için karşılık ayrılması ______________ 13.12.2016________________ 654 Karşılık Giderleri hs XX 129 Şüpheli Al.Kar. hs XX _________________ / ___________________ Alacak-borç senetleri reeskontu Reeskont işlemi Alacak ve borçlar VUK281 ve 285. md. göre mukayyet, yani deftere kayıtlı değerleriyle değerlenirler. Aynı Kanunun 264. md. göre tasarruf değeri, bir iktisadi kıymetin değerleme gününde sahibi için arz ettiği gerçek değeridir. Teminata veya tahsile verilen senetler: Teminata veya tahsile verilen senetler de anılan şartları taşımak kaydıyla reeskont işlemine tabi tutulabilirler. Şüpheli alacaklarda reeskont: Şüpheli alacaklar genel olarak vadesi geçmiş olan alacaklardır. Vadesi geçmemiş olsa dahi şüphelilik halinin kesinleşmesi ile birlikte sent muaccel hale geleceğinden bu tür senetler için dönem sonunda reeskont hesaplanmaz. Şartları taşıması halinde şüpheli alacak karşılığı ayrılır. Avans niteliğindeki alacak senetlerinde reeskont: Dönem ticari kazancının tespitinde dikkate alınmayan (hasılat yazılmayan) senetlere dönem sonu itibariyle reeskont hesaplanmayacaktır. Hatır senedi de bu kapsamdadır. Senetsiz alacaklarda reeskont: Senede bağlanmamış alacaklar için mali kanunlar açısından reeskont hesaplanmayacaktır. Bu tür alacaklar için hesaplanan reeskont giderleri KKEG olarak değerlendirilmelidir. Vade içermeyen senetler: Vade içermeyen senetler reeskonta tabi tutulmayacaktır. Katma Değer Vergisi alacakları: KDV, tahsil eden işletme için bir hasılat veya gelir unsuru değildir. İşletmenin fonksiyonu burada vergi tahsiline aracılıktır. Bu nedenle işletmelerin müşterilerinden olan senede bağlı KDV alacağı için reeskont hesaplanmayacaktır. Dönem sonu stok sayım farkları İşletmeler dönem sonlarında stoklarının fiili envanterini ve kaydi envanterini tespit eder. Farklılık bulunması halinde kaydi envanter fiili envanter seviyesine getirilmelidir. Değerlemede fiili envanter sonuçları dikkate alınmalıdır. Değerleme sonucu ortaya çıkan stok sayım noksanlıları ve fazlalıkları doğrudan gelir gider hesaplarına yansıtılmak yerine sebebi bulunana kadar 197 ve 397 no.lu hesaplarda takip edilmelidir. Sebebi bulunamayan sayım fazlası _______________31.12.2016 _______________ 153 Ticari Mallar hs xx 397 Sayım Fazlası hs xx _______________31.12.2016 _______________ 397 Sayım Fazlası hs xx 679 Olağan Dışı Gelir ve Karlar hs xx _______________ / _______________ Sebebi bulunamayan sayım noksanı _______________31.12.2016 _______________ 197 Sayım Noksanı hs xx 153 Ticari Mallar hs xx _______________ 31.12.2016 _______________ 689 Olağan Dışı Giderler hs xx 689 KDV’si xx 197 Sayım Noksanı hs xx 391 Hesaplanan KDV hs xx _______________ / _______________ Sebebi bulunamayan stok sayım noksanına ilişkin KDV’nin ve noksan tutarının KV. matrahının tespitinde Kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınacağı unutulmamalıdır. Amortisman uygulamalarına ilişkin notlar Amortisman yöntemleri Normal Amortisman Normal Amortisman yönteminde amortismanın uygulanacağı süre, 1(bir) rakamının sabit kıymetin aktife girdiği ilk yılında uygulanan amortisman oranına bölünmesi yoluyla bulunur. Azalan Bakiyeler Usulünde Amortisman Azalan Bakiyeler Usulünde Amortisman VUK’nun mükerrer 315. maddesi ile sadece bilanço usulüne göre defter tutan mükelleflere tanınmış bir haktır. Bu yöntemde mükellefler normal amortisman yönteminden farklı olarak sabit kıymetlerinin amortismanlarını kıymetin aktif değeri üzerinden değil, kıymetin aktif değerinden aynı kıymete ait birikmiş amortismanın çıkarılması yoluyla hesaplanan net defter değeri üzerinden ayırırlar. Ancak bu yöntemde uygulanan amortisman oranı normal amortisman yönteminde uygulanan oranın iki katıdır. Amortisman Yöntemi Değişiklikleri Başlangıçta azalan bakiyeler yöntemini seçenler için daha sonra normal yönteme geçmelerinde yasa açısından herhangi bir sakınca yoktur. Ancak, normal usulden azalan bakiyeler usulüne geçiş yasaklanmıştır. Vergi ve diğer yasal yükümlülükler karşılıkları: İşletmelerin cari dönemde kar elde etmeleri durumunda bu karlar üzerinden izleyen yıl içinde beyan edilip ödenecek kazanç vergileri için tek düzen hesap planı uyarınca vergi karşılığı tesis edilmesi ve dönem sonu bilançosunda (bilanço pasifinde) 370 nolu hesap kullanılarak gösterilmesi zorunludur. Vergi karşılığının hesaplanmasında kazanç vergileri üzerinden hesaplanacak stopaj ve fon tutarı dikkate alınacaktır. Bu vergi kurumlar vergisinin tahakkuk ettirilmesi ile kapatılır. Örnek: bir işletme 2016 yılında 10,000- YTL tutarında mali kar elde etmiş ve 2.000-YTL tutarında geçici vergi ödemiştir. ____________________________31.2.2016 ____________________________ 691- Dönem Karı Vergi ve Diğer Yükümlülükler Karşılıkları hs 2.000 370-Dönem Karı Vergi ve Diğer Yasal Yüküm. Karş. hs 2.000 ____________________________31.12.2016 ____________________________ 371- Dönem Karının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükler 2.000 193- Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hs 2.000 ____________________________ / ____________________________ Dönem sonu kapanış işlemleri Maliyet hesaplarının gelir hesaplarına aktarımı Maliyet hesaplarında bulunan giderler hesap dönemi sonunda yansıtma hesapları yolu ile ilgili gelir tablosu hesaplarına yansıtılır. Maliyet Hesapları Bilanço ve Sonuç Hesapları Gider Hesapları Yansıtma Hesapları Bilanço ve Sonuç Hes. 710- Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 720- Direkt İşçilik Giderleri 730- Genel Üretim Giderleri 711- Direkt İlk Madde ve Malz. Giderleri Yansıtma Hesabı 721- Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı 731- Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı 151- Yarı Mamüller Üretim Hesabı 152- Mamüller 740- Hizmet Üretim Maliyeti 741- Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı 622- Satılan Hizmet Maliyeti 170- Yıll. Yay.İnşaat ve Onarım Maliyetleri 750- Araştırma ve Geliştirme Giderleri 751- Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı 630- Araştırma ve Geliştirme Giderleri 760- Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri 761- Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı 631- Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri 770- Genel Yönetim Giderleri 771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı 632- Genel Yönetim Giderleri 780- Finansman Giderleri 781- Finansman Giderleri Yansıtma Hesabı 660- Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 661- Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri Yansıtma işleminden sonra maliyet hesapları ve ilgili yansıtma hesapları ters kayıtla kapatılır. Gelir tablosu hesaplarının kapatılması _______________ 31.12.2016 _______________ 600 Yurtiçi Satışlar 601 Yurtdışı Satışlar 602 Diğer Gelirler 610 Satıştan İadeler 611 Satış İskontoları 612 Diğer İndirimler 620 Satılan Mamul Maliyeti 621 Satılan Ticari Mal Maliyeti 622 Satılan Hizmet Maliyeti 623 Diğer Satışları Maliyeti 630 Araştırma ve Geliştirme Giderleri 631 Pazarlama S. Giderleri 632 Genel Yönetim Giderleri 640 İştiraklerden Temettü Gelirleri 641 Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 642 Faiz Gelirleri 643 Komisyon Gelirleri 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar 645 Menkul Kıymet Satış Karları 646 Kambiyo Karları 647 Reeskont Faiz Gelirleri 648 Borsa Değer Artış Karları 649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar 653 Komisyon Giderleri 654 Karşılık Giderleri 655 Menkul Kıymet Satış Zararları 656 Kambiyo Zararları 657 Reeskont Faiz Gideri 658 Borsa Değer Azalış Zararları 659 Diğer Olağan Giderler 660 Kısa Vadeli Borçlanma Gideri 661 Uzun Vadeli Borçlanma Gideri 679 Olağan Dışı Gelir 689 Olağan Dışı Giderler 690 Dönem Karı (Zararı) _______________ / _______________ Dönem karı üzerinden hesaplanacak vergiler için aşağıdaki kayıt yapılır: _______________ 31.12.2016 _______________ 691 Dönem K. Vergi ve yasal yük. 370 Dönem K.Vergi veY.Y.Karşılığı _______________31.12.2016 _______________ Dönem net karına ulaşmak için aşağıdaki kayıt yapılır: _______________ 31.12.2016 _______________ 690 Dönem Karı 691 Dönem K.Vergi ve Y.Yük. 692 Dönem Net Karı _______________31.12.2016 _______________ Dönem net karı aşağıdaki muhasebe kaydı ile bilançoya taşınır ve böylece gelir tablosu kapatılmış olur. _______________ 31.12.2016 ________ 692 Dönem Net Karı 590 Dönem Net Karı _______________ / _______________DÖNEM SONU İŞLEMLERİ VE KAPANIŞ KAYITLARINDA İNCE NOKTALAR
Değersiz alacaklar
YAZARIN DİĞER MAKALELERİ
Bütçe Hesaplar Kapatılışı
Hesabı
Makale Hakkında Ne Düşünüyorsun ?